LIEVE MAMA,

De dag dat de lente begint. Vandaag op 20 maart in 2012 om 08.30 uur ‘s ochtends heb je je laatste adem uitgeblazen. Je bent er niet meer… Mama heeft rust had ik op Facebook geschreven. Ik besef het nog niet en ben aan het bellen, aan het regelen. Het lijkt een soort van shock toestand waar ik mij in bevind. Ik voel totaal geen emoties en wil alleen maar dat alles goed geregeld wordt voor jou.

20 maart 2012, de dag dat de lente begint. De huisarts heeft zojuist je overlijden bevestigd en zegt dat ik je zo snel mogelijk moet laten ophalen door het uitvaartcentrum. Uitvaartcentrum? Ik had nog geen uitvaartcentrum. Er was nog niets geregeld omdat je jezelf niet had verzekerd met een overlijdensverzekering.

Twee weken eerder had ik contact gehad met de gemeente hier over. In eerste instantie om informatie in te winnen, wat ik moest doen en wat de procedures zijn als iemand niet verzekerd is en er niet genoeg geld is om de kosten zelf te dragen in geval van overlijden. Ze zeiden mij dat ik op het moment van overlijden weer contact moest opnemen voor een daadwerkelijke afspraak als het echt “zo ver was”. Zo had ik het ook met jou besproken, lieve mama, na mijn eerste contact met de gemeente voor de betreffende informatie.

Om 11 uur zou ik een afspraak hebben met de gemeente om je uitvaart te bespreken. Alles werd mij uitgelegd en ik kon vragen stellen als iets mij niet duidelijk zou zijn. De ambtenaar ging over in zijn regelmodus. Hij vroeg mij: “Begraven of cremeren?”. Het drong niet echt tot mij door. Hij moest het drie keer aan mij vragen voordat ik antwoord kon geven. Door mijn hoofd spookte allemaal gesprekken met jou die we jaren eerder hadden gehad. Ik herinnerde mij dat je ooit had gezegd dat je begraven wilde worden om zo teruggegeven te worden aan de aarde.

Ik zei: “Cremeren.” tegen de ambtenaar van de gemeente. Waarom zei ik cremeren terwijl je ooit had gezegd begraven te willen worden? Het knaagt nog steeds aan mij of ik wel de juiste keuze heb gemaakt door te kiezen voor cremeren…

In de laatste weken van je leven heb ik vaak geprobeerd om samen met jou te bespreken hoe je uitvaart er uit zou moeten zien. Je zei alleen maar dat mensen zich wit met zilver moesten kleden en als dat dan niet mogelijk zou zijn omdat iemand die kleuren niet in de garderobe heeft dan hun kleding dan maar kleurrijk moest zijn. Maar zeker niet in het zwart voor de uitvaart, zwart vond je depressief en je uitvaart zou een feest moeten worden vond je.

Begraven of cremeren, daar wilde je het niet over hebben. Je nam een houding aan zo van zoek het maar uit. Je hebt die vraag echt vermeden en niet beantwoord. Gisteren was er op tv een programma over het overlijden van Liesbeth List een jaar geleden. Haar dochter beschreef haar ervaring over het overlijden van haar moeder en zei in de uitzending dat haar moeder ook een soort houding aannam van “zoek het maar uit”. Het voelde herkenbaar en een soort van geruststellend, ik was blijkbaar niet de enige die geen antwoord had gekregen op zulke vragen.

20 maart 2012, de dag dat de lente begint. De gemeenteambtenaar schreef het op: cremeren. Hij legde uit hoe de dag van de uitvaart zelf er uit zou zien, wat het verloop van het programma zou zijn. Ik kon uit een aantal data kiezen. Ik had gekozen om de uitvaart op 28 maart te laten plaats vinden. De ambtenaar had aangegeven dat je tot die tijd in het uitvaartcentrum zou verblijven en dat daar op de dag zelf gelegenheid zou zijn om afscheid te nemen voordat je naar het crematorium op de Oosterbegraafplaats zou worden gebracht voor het allerlaatste afscheid en de ceremonie.

Ik vroeg of het mogelijk zou zijn dat ik zelf kon helpen met wassen en aankleden van jou voor de uitvaart. De ambtenaar gaf aan dat het niet de gewoonte was als de gemeente de uitvaart regelt maar dat hij voor mij wel een uitzondering kon maken. Het was fijn te horen dat het ik zelf kon doen met begeleiding van het uitvaartcentrum. De afspraak hiervoor werd drie dagen later gemaakt. De begeleidster van het uitvaartcentrum zei de hele tijd dat je huid zo dun was tijdens het wassen en aankleden. Het viel mij op dat je op je buik ter hoogte van de baarmoeder een vreemde grote blauwe plek had. Dat beeld achtervolgt mij, het geeft mij de raarste ideeën over wat ze daar in het uitvaartcentrum met je hebben gedaan in mijn afwezigheid…

Aangekomen bij het uitvaartcentrum om je te wassen en aan te kleden werden er zaken besproken als: wel of geen make-up voor jou (ik gaf aan dat je er zo natuurlijk mogelijk uit moest zien), dat er omdat je mond open stond voor gezorgd kon worden door middel van een hechting zo je mond gesloten zou kunnen worden (ik gaf aan dat ik dat wilde).

20 maart 2012, de dag dat de lente begint. De huisarts was weer vertrokken en ik hing nog steeds aan de telefoon om zaken te regelen voor de uitvaart. Er was onduidelijkheid over de bloemen voor de uitvaart ceremonie. Iemand van de Oosterbegraafplaats had gezegd dat bloemen niet toegestaan zouden zijn. Dat is toch raar! Ik wilde sowieso wel bloemen dus omdat het allemaal zo onduidelijk was heb ik de uitspraak dat er geen bloemen mochten zijn totaal genegeerd want ik vond het meer dan stom.

Het was tijd om het uitvaartcentrum te laten weten dat ze moesten langskomen om je op te halen. Ook hier kon ik kiezen uit verschillende momenten op de dag. Ik zei dat ik het laatst mogelijke tijdstip wilde inplannen omdat ik dan nog tijd had om bijvoorbeeld de stad in te gaan om materiaal te halen voor de rouwkaarten die ik zelf wilde maken omdat daar dan weer kosten aan verbonden zouden zijn bij de gemeente. De afspraak was dat je om 7 uur in de avond opgehaald zou worden om naar het uitvaartcentrum in Zuid te worden gebracht.

Na een heel drukke dag van regelen en shoppen in de stad om alle dingen te halen die ik nodig had voor de rouwkaarten. Ik had niets geplant, alleen een idee in mijn hoofd voor de rouwkaarten. In de winkels vond ik per toeval papier en enveloppen in de kleuren van hoe jij je woning had geschilderd. Dat gaf mij de verdere inspiratie om het idee voor de rouwkaarten compleet te maken. Ik kwam thuis, daar lag je gewoon in bed alsof er niets aan de hand was. In een reflex voelde ik aan je voorhoofd, die was koud. Ik voelde onder de deken aan je buik, je buik was nog warm.

De bel, daar ging hij weer. Ik moest nu wel open doen. Ze kwamen je halen. Twee heren van het uitvaartcentrum kwamen uit een zwarte lijkenwagen en tilden een brancard met een lijkenzak je woning binnen. Een van hen gaf aan dat je nog al je sieraden om had en vroeg of dat zo moest blijven. Ik zei dat ik liever wilde dat je sieraden afgedaan werden zodat ik ze zelf kon bewaren voor je. Het bleek moeilijk te zijn om je ringen van je vingers af te halen. De laatste ring wilde er echt niet af. Een van de heren vroeg of ik even in de kamer er naast wilde wachten, ik gaf aan dat ik dat niet wilde. Ik hoorde knak, hij had je vinger gebroken om die laatste ring er af te halen. Het knakkende geluid achtervolgt mij ook nog steeds…

Voordat de twee heren van het uitvaartcentrum klaar waren om je naar beneden te dragen op de brancard vroeg ik ze of ik mee mocht. Ze zeiden dat dat helaas niet kan. Ik vroeg of het mogelijk was om er met mijn auto achteraan te rijden. Dat kon wel maar had niet veel zin zo werd aangegeven. Nog helemaal niet klaar om los te laten of afscheid te nemen wilde ik gewoon precies weten waar je naartoe werd gebracht, de route die ze met je zouden rijden naar het uitvaartcentrum. Ik reed achter ze aan. Bij het uitvaartcentrum zeiden de heren dat ik nu echt wel het laatste station had gehaald en dat ik verder niet mee naar binnen mocht.

Nog steeds zonder enige emotie en tranen reed ik naar huis. Je was nu echt weg… De dag dat de lente begint zal nooit meer hetzelfde zijn.

Mama, ik mis je…

Liefs, C.

~★~

Meer Brieven aan mijn moeder staan hier